W psiej szczęce. Zęby mleczne, trwałe i stałe

Rozwój psich zębów rozpoczyna się w łonie matki, we wczesnych stadiach ciąży i trwa jeszcze przez pewien czas po urodzeniu. Wszystkie szczenięta, podobnie jak dzieci, rodzą się bez zębów. Dbałość o psie zęby jest niezwykle ważna, tym bardziej, że tylko w naturalnych warunkach zwierze jest w stanie poradzić sobie z higieną jamy ustnej samodzielnie.

Mleczaki

Już od 4 tygodnia życia pojawiają się pierwsze tymczasowe zęby. W rezultacie szczenię będzie miało ich 28, po 14 w każdej ze szczęk. Kolejno pojawiać się będą: trzy siekacze po prawej i lewej stronie, jeden kieł i 3 przedtrzonowce (według standardowego schematu). Pierwsze z zębów tymczasowych to najczęściej kły, następnie wyrzynają się siekacze (w kolejności: trzeci, drugi, pierwszy) oraz przedtrzonowce trzeci i czwarty.
U psów pierwsze przedtrzonowce i wszystkie trzonowce to zęby, które nie mają swoich poprzedników w postaci mleczaków i pojawiają się w okresie zmiany zębów tymczasowych na stałe. Zęby tymczasowe u psów całkowicie wypadają między drugim a trzecim, czasem czwartym miesiącem życia, przy znaczących różnicach osobniczych i rasowych. U psów dużych ras z reguły występuje tendencja do wcześniejszej zmiany uzębienia w porównaniu z rasami małymi.

Zęby trwałe

Występowanie zębów trwałych to tak naprawdę jeden z rodzajów patologii. Zęby te, w zasadzie poprawniej nazywane często przetrwałymi to te z mleczaków, które w szczęce zalegają za długo. Normalnie przebiegający proces wymiany uzębienia to: wypadnięcie mleczaków i wyrżnięcie zębów stałych. W sytuacji, do której dochodzi gdy ząb  stały jest już widoczny w jamie ustnej psa a jego „mleczny poprzednik” nie zdążył wypaść mówimy zębach o przetrwałych. najlepszym sposobem naprawy tej anomalii jest usunięcie zębów trwałych by zęby stałe mogły osadzić się w odpowiednim miejscu.

Zęby stałe

W okresie od 4 do 7 miesiąca następuje zmiana zębów tymczasowych na stałe. Całkowita liczba zębów stałych to 42. Na liczbę tą składają się trzy siekacze po prawej i lewej stronie  szczęki i żuchwy, jeden kieł, 4 przedtrzonowce według tego samego schematu, dwa zęby trzonowe po prawej i lewej stronie górnej szczęki i trzy zęby trzonowe po prawej i lewej stronie żuchwy. Zwykle zęby tymczasowe zaczynają wypadać, zanim kolejny ząb stały zacznie się wyrzynać. Pierwszym zębem stałym, który wyrasta bezpośrednio za zębem tymczasowym jest pierwszy przedtrzonowiec. Następnie wychodzą trzonowce (w kolejności: pierwszy, drugi i trzeci). W okresie od 4 do 6 miesiąca życia wyrzynają się również kły, drugi, trzeci i czwarty przedtrzonowiec i trzonowce. Ostatni ząb stały, zwykle trzeci trzonowiec, pojawia się w wieku 6-7 miesięcy. Stałe kły na górnej szczęce wyrzynają się przed ich tymczasowym poprzednikiem, a na dolnej szczęce – na wewnętrznej stronie tymczasowego kła, stałe siekacze z kolei wyrastają za ich tymczasowymi poprzednikami.

Patologie uzębienia

W okresie zmiany zęba konieczne jest monitorowanie tego procesu przynajmniej raz w tygodniu. W rzeczywistości pod koniec 8 miesiąca psy powinny mieć wszystkie 42 zęby stałe. Jednak nie zawsze tak jest, u psów karłowatych i małych ras często obserwuje się względne opóźnienie w wymianie zębów do 9-10 miesiąca życia. U rasa takich jak yorkshire terrier, chihuahua, toy terrier, szpic pomorski, pudel karłowaty i maltańczyk stosunkowo często zęby tymczasowe, pozostają na miejscu po pojawieniu się zębów stałych. W przypadku występowania przetrwałych zębów, zazwyczaj po 9-10 miesiącu życia należy je usunąć i zabieg ten wykonuje się w gabinecie weterynaryjnym wyłącznie w znieczuleniu ogólnym, zresztą jak w większość zabiegów stomatologicznych u zwierząt . Czasami zdarza się, że badając jamę ustną po zmianie zębów, zauważymy większą liczbę zębów stałych w stosunku do normy, patologia ta to hiperdoncja lub odwrotnie, mniejszą czyli hipodoncja.

Inną z kolei wadą uzębienia jest brak zaczątku któregoś z zębów, ząb retinowany lub ząb, który nie pojawił się z powodu naruszenia mechanizmu normalnego wyrzynania. Ząb retinowany to ząb, który nie był w stanie wyrżnąć się i zająć swojej normalnej pozycji w uzębieniu ze względu na obecność fizycznych przeszkód. W takich przypadkach wykonuje się badanie rtg i, w zależności od stwierdzonego problemu, leczenie może sprowadzać się do ekstrakcji zęba lub usunięcia zalegającej pod nim tkanki dziąsła.

Odrębny zespół patologii stanowią sytuacje w których wszystkie zęby stałe wyrzynały się pod względem ilościowym ale nieprawidłowo zlokalizowane w uzębieniu. Jest to tak zwana rotacja lub dystonia. Często sytuację tą obserwujemy w przypadku słabo rozwiniętych, mniejsze niż normalnie szczęk, gdy zęby po prostu nie mają odpowiednio dużo miejsca. W takich przypadkach konieczne jest usunięcie tych zębów. Patologia ta jest stosunkowo powszechna u karłowatych i małych ras psów. Jest ona wynikiem selekcji, której celem była miniaturyzacja ras psów. Uzębienie w procesie „karłowacenia” zmniejszyło się nieznacznie w wyniku czego rasy te są „genetycznie” bardzo podatne na problemy z uzębieniem.

Jak dbać o zęby pupila?

W przypadku dbania o psie uzębienie najlepiej sprawdza się profilaktyka, profilaktyka i jeszcze raz profilaktyka. Rozpocząć powinno się od odpowiedniego doboru składników diety przyszłej matki a wraz z pojawieniem się szczeniąt na świecie przyzwyczajania do regularnych zabiegów higienicznych w jamie ustnej. Mimo cierpliwie wprowadzanego rytuału szczotkowania zębów nie wszystkie psy są wstanie tolerować ten zabieg. Warto wtedy poradzić się weterynarza, który z szerokiej gamy preparatów zastosować u czworonoga. Na rynku wybierać jest w czym, od substytutów diet, poprzez płyny dodawane do wody czy pokarmu, po odpowiednio uformowane zabawki.

DW/fot. Pixabay.com