Toxoplasma gondii. Ten pasożyt zmienia zachowanie myszy po to, by kot mógł je zjeść
Toxoplasma gondii jest pierwotniakiem i krewnym patogenu malarii. Występuje na całym świecie. Jak dotąd pasożyta wykryto u około 60 gatunków ptaków i 300 gatunków ssaków. Jest przyczyną jednej z najpowszechniejszych chorób zakaźnych na świecie, tzw. toksoplazmozy
– Pasożyty te nie tylko rozmnażają się komórkach dendrycznych, ale sprawiają też, że są one nadpobudliwe – zaczynają bardziej energicznie krążyć w krwioobiegu. Korzystają na tym pasożyty, dla których komórki dendrytyczne stają się szybkim środkiem transportu w całym organizmie zwierzęcia
– twierdzi Antonio Barragan z Instytutu Karolinska w Sztokholmie.
Atakuje też ludzi. Szacuje się, że ma on wpływ na mózgi nawet trzech miliardów ludzi na całym świecie. Patogen można wykryć za pomocą testu przeciwciał we krwi.
Kluczem do sukcesu tak potężnego rozprzestrzeniania się pasożyta jest jego złożony cykl życia. Toxoplasma może rozmnażać się płciowo tylko w jelitach kotów (od kotów domowych po lwy). To one są głównymi gospodarzami toxoplasma. Zakażone koty wydalają jaja pasożytów wraz z kałem. Inne ssaki, w tym ludzie, mogą nieświadomie spożyć te jaja z pożywieniem. Na przykład myszy i szczury zjadają jaja, które zostały bezpośrednio połknięte przez owady lub dżdżownice z kocich odchodów. Patogen namnaża się w swoich żywicielach pośrednich i na stałe zamyka się w ich mózgu i mięśniach. W formie tej jest również zaraźliwy. W związku z tym żywiciele pośredni mogą zarażać się między sobą, na przykład jedząc mięso. W odpowiednim dla pasożyta czasie wracają one do kota. Mimo, że może wydawać nam się to mało prawdopodobne toxoplasma manipuluje zachowaniem swoich ofiar w taki sposób, że przenoszą je z powrotem do swojego głównego żywiciela Unikające zwykle kota myszy i szczury, które są zarażone, praktycznie „ciągną” do zapachu kociego moczu. Wydają się nieustraszone i dzięki temu stają się łatwym pożywieniem dla aksamitnych kocich łap.
U ludzi toksoplazmoza może pozostać prawie niezauważona, ale także prowadzić do poważnych deformacji i śmierci. Większość zarażonych ludzi nie ma pojęcia, że jest chora. U zdrowych ludzi infekcja wywołuje tylko krótkotrwałe objawy przeziębienia, takie jak dreszcze, gorączka i bóle mięśni. Później infekcja przechodzi w fazę utajoną: toksoplazmy tworzą cysty tkankowe w komórkach żywiciela. Poważne komplikacje mogą wystąpić u osób zakażonych latentnie z osłabionym układem odpornościowym na przykład w wyniku stresu, AIDS, chemioterapii lub przeszczepów narządów. Dzieje się tak gdyż toksoplazma może ponownie stać się aktywna i rozprzestrzeniać się w niekontrolowany sposób. Zarażony pasożytem pozostanie jego nosicielem na całe życie.
Pasożyt ten szczególnie niebezpieczny jest dla kobiet w ciąży. Jeśli kobieta zostanie zarażona toxoplasmą po raz pierwszy w czasie ciąży, istnieje ryzyko, że zainfekowany zostanie płód i uszkodzi tkanki i narządy dziecka. Infekcja może prowadzić do poronień i deformacji, szczególnie we wczesnej ciąży. Jak dotąd nie ma szczepień przeciwko toksoplazmozie ludzi i kotów . Nie ma też terapii, która pozwoliłaby na pozbycie się pasożyta.
Najbardziej narażone na toxoplazmozę są zwierzęta wolno żyjące. Nawet one jednak są potencjalnie zakaźne tylko przez około trzy tygodnie od zarażenia. Najczęstszymi nosicielami są przede wszystkim młode koty. Zarażone zrzucają jaja pasożytów około trzech dni później. Trwa to zazwyczaj do trzech tygodni. Po początkowej infekcji koty rozwijają odporność i nie wydalają żadnych patogenów, nawet jeśli są ponownie zakażone Toxoplasmą.
W tym krótkim okresie, kiedy koty są potencjalnie zakaźne, częściej należy myć ręce i warzywa. Kobiety w ciąży powinny unikać zanieczyszczonej wody pitnej (np. z otwartych studni), prac ogrodniczych, piaskownicy oraz kontaktu z kotami polującymi na myszy. Ze względu na zagrożenie dla płodu zdecydowanie zaleca się wykonanie testu przeciwciał na toksoplazmę u kobiet w ciąży.
Daria Wyrostkiewicz – napsitemat.com.pl
