Jakie znaczenie mają badania genetyczne w hodowli psów?
Krokiem milowym do zmian na rynku hodowli zwierząt rasowych jest wprowadzenie ustawy, która regulowałaby zasady prowadzenia hodowli, zrzeszania hodowców, sposób prowadzenia dokumentacji, wprowadzała centralny system rejestracji zwierząt, a także umożliwiała prowadzenie kontroli. W inicjowanym przez Polskie Porozumienie Kynologiczne, Stowarzyszenie Canis et Catus i Polską Radę Kynologiczno-Felinologiczną projekcie Ustawy o hodowli psów i kotów rasowych mowa jest także o badaniach genetycznych.
Dlaczego są takie ważne? Oddajemy głos fachowcom z Genvetu, zajmującym się specjalistycznymi badaniami genetycznymi.
GENVET. Znaczenie badań genetycznych w hodowli psów
Zarówno parametry zdrowia psa, charakterystyka budowy jego ciała, a nawet poszczególne cechy charakteru są zakodowane w genotypie i dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Dlatego znajomość cech genetycznych swoich zwierząt oraz sposobu ich dziedziczenia to jedne z głównych warunków powodzenia hodowli. Dają możliwość doboru odpowiedniej pary rodzicielskiej i powołania do życia zdrowych szczeniąt, o oczekiwanych cechach.
Każda z obecnie istniejących ras psów przez setki lat była hodowana pod kątem zachowania specyficznych, charakterystycznych cech, zarówno eksterieru jak i użytkowości. Podejmowane decyzje o kojarzeniu ze sobą poszczególnych osobników opierały się na uzyskaniu unikalnych atrybutów wyglądu. Obecnie wiadomo jednak, że bezpośrednio wpłynęły także na stan zdrowia psów, kreując występowanie chorób typowych dla rasy.
Obecna wiedza na temat genetyki oraz rozwój technik biologii molekularnej daje hodowcy możliwość prowadzenia świadomej, odpowiedzialnej hodowli. Podstawą jej sukcesu jest wiedza na temat chorób dziedzicznych, które występują w określonej rasie. Wprawdzie istnieją poszczególne mutacje genowe, które mogą pojawić się u każdego psa (jak mutacja wywołująca chorobę zwaną mielopatią zwyrodnieniową, Degenerative myelopathy, DM), jednak większość z nich jest swoista względem rasy. Wykonując szczenięciu pakiet badań genetycznych pod kątem jego zdrowia, hodowca jest w stanie ocenić czy powinno ono zostać w hodowli czy jednak zostać wyłączone z rozrodu. Oczywiście zbadać można także dorosłe psy. Oznaczenia genetyczne wykonuje się jednokrotnie w życiu psa i nie ma konieczności ich powtarzania, ponieważ uzyskuje się informację o konkretnej cesze, która jest niezmienna. A na ich podstawie hodowca ma szansę i możliwość dobrania pary rodzicielskiej, której szczenięta będą długo cieszyć się zdrowiem.
W doborze rodziców planowanego miotu, oprócz genetycznych predyspozycji rasy, istotna jest także świadomość sposobu dziedziczenia poszczególnych mutacji genetycznych:
Większość z nich dziedziczy się autosomalnie recesywnie i dotyczy zmiany w obrębie jednego genu. To oznacza, że pies rozwinie chorobę w momencie, kiedy otrzyma dwie kopie uszkodzonego genu – jeden od matki, drugi od ojca. Jeśli otrzyma tylko jedną nieprawidłową kopię – nie rozwinie choroby, jednak zostanie nosicielem i będzie przekazywał tę cechę swoim potomkom z prawdopodobieństwem 50%. Jeśli hodowca skojarzy ze sobą dwóch nosicieli – uzyska 25% bezwzględnie chorego potomstwa, które rozwinie objawy w ciągu swojego życia. Powołane do życia zostaną także szczenięta, które będą nosicielami choroby – nie zachorują, ale przekażą cechę dalej, narażając na cierpienie kolejne pokolenia.
W przypadku chorób, których sposób dziedziczenia określa się jako autosomalny dominujący wystarczy zaledwie jedna kopia zmutowanego genu, by wywołać chorobę u danego osobnika. Jeśli otrzyma od rodziców oba zmutowane wersje genu – przebieg choroby zazwyczaj ma dużo cięższy przebieg. Kojarzenia psów, które są nie tylko osobnikami chorymi, ale także nosicielami dominująco dziedziczonej choroby powoduje, że u szczeniąt także rozwinie się choroba.
Schorzeń, których przyczyny związane są z występowaniem mutacji genetycznych niestety nie da się wyleczyć. Część z nich ma ostry przebieg, który powoduje, że szczenięta nie przeżywają pierwszych miesięcy życia. Niektóre choroby rozwijają swoje objawy w późniejszym wieku psa, trwale upośledzając jego zdrowie i bezpośrednio wpływając na jego komfort. Postępujące zmiany prowadzą do coraz większego cierpienia zwierzęcia oraz znacznie skracają długość życia.
Znając listę chorób dziedzicznych, które mogą obciążać psy danej rasy i sposób w jaki są przekazywane kolejnym pokoleniom, hodowca kojarząc zdrowe osobniki jest w stanie całkowicie wyeliminować występowanie określonych chorób w linii swojej hodowli. A hodowla stać się gwarantem zdrowych, nieobciążonych chorobą szczeniąt.
Foto: Pixabay
